कॉम्पुटर प्रणाली

 संगणक प्रणाली

 व्याख्याः घटकांचा (हार्डवेअर, सॉफ्टवेअर आणि लाइव्हवेअर) संग्रह आहे जो माहिती प्राप्त करण्यासाठी, प्रक्रिया करण्यासाठी, व्यवस्थापित करण्यासाठी आणि अर्थपूर्ण स्वरूपात सादर करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे.

 संगणक प्रणालीचे अवयव

 संगणक हार्डवेअर – संगणकाचे भौतिक भाग / अमूर्त भाग आहेत.  उदा. इनपुट डिव्हाइस, आउटपुट डिव्हाइस, सेंट्रल प्रोसेसिंग युनिट आणि स्टोरेज डिव्हाइस

 संगणक सॉफ्टवेअर – प्रोग्राम किंवा programsप्लिकेशन्स म्हणून देखील ओळखले जाते.  त्यांचे दोन वर्गात वर्गीकरण केले आहे – सिटेम सॉफ्टवेअर आणि softwareप्लिकेशन सॉफ्टवेयर

 लाइव्हवेअर – संगणक वापरकर्ता आहे.  मानववेअरच्या orgwareor म्हणून देखील क्वेन करा.  वापरकर्त्याने संगणक प्रणालीला सूचनांवर अमलात आणण्याचे आदेश दिले.

 हार्डवेअर म्हणजे भौतिक, मूर्त संगणक उपकरणे आणि उपकरणे होय, जे इनपुट, प्रक्रिया (अंतर्गत स्टोरेज, गणना आणि नियंत्रण), आउटपुट, दुय्यम संग्रह (डेटा आणि प्रोग्रामसाठी) आणि संप्रेषण यासारख्या प्रमुख कार्यांसाठी समर्थन प्रदान करतात.

 

 हार्डवेअर कॅटेगरीज (फंक्शनल पार्ट्स)

 संगणक प्रणाली समाकलित उपकरणांचा एक संच आहे जो डेटा आणि माहिती इनपुट, आउटपुट, प्रक्रिया आणि संचयित करते.  संगणक प्रणाली सध्या कमीतकमी एका डिजिटल प्रोसेसिंग डिव्हाइसच्या आसपास तयार आहेत.  संगणक प्रणालीमध्ये पाच मुख्य हार्डवेअर घटक आहेतः इनपुट, प्रक्रिया, संग्रहण, आउटपुट आणि संप्रेषण साधने.

 साधने इनपुट करा

 सेंट्रल प्रोसेसिंग युनिटकडे डेटा किंवा निर्देश प्रविष्ट करण्यासाठी वापरलेली साधने आहेत.  ते डेटा प्रविष्ट करण्यासाठी वापरत असलेल्या पद्धतीनुसार वर्गीकरण करतात.

 अ) प्रमुख साधने

 कीजचा उदा. कीबोर्ड, की-टू-स्टोरेज आणि कीपॅडचा संच वापरुन संगणकात डेटा प्रविष्ट करण्यासाठी डिव्हाइस वापरली जातात?

 कीबोर्ड (टाइपराइटर प्रमाणेच) संगणकाचे मुख्य इनपुट डिव्हाइस आहे.  यात तीन प्रकारची की – अल्फान्यूमेरिक की, विशेष की आणि फंक्शन की असतात.  सर्व अक्षरे टाइप करण्यासाठी अल्फान्यूमेरिक की वापरल्या जातात, जसे की $,%, @, ए इत्यादी. विशिष्ट की जसे <शिफ्ट>, <Ctrl>, <ऑल्ट>, <होम>, <स्क्रोल लॉक> इ.  विशेष कार्य करण्यासाठी वापरले.  <Fl>, <F2>, <F3> इ. सारख्या फंक्शन की वापरल्या गेलेल्या सॉफ्टवेअरवर अवलंबून विशेष आज्ञा देण्यासाठी वापरल्या जातात उदा. एफ 5 इंटरनेट ब्राउझरचे पृष्ठ रीलोड करते.  पीसीवर काम केल्यावरच प्रत्येक कीचे कार्य चांगले समजले जाऊ शकते.  जेव्हा कोणतीही की दाबली जाते, तेव्हा इलेक्ट्रॉनिक सिग्नल तयार होते.  हे सिग्नल कीबोर्ड एन्कोडरद्वारे शोधले गेले आहे जे सीपीयूला दाबलेल्या की संबंधित बायनरी कोड पाठवते.  तेथे बरेच प्रकारचे कीबोर्ड आहेत परंतु 101 की कीबोर्ड सर्वात लोकप्रिय आहे.

 कळा कशा आयोजित केल्या जातात

 आपल्या कीबोर्डवरील की फंक्शनच्या आधारावर बर्‍याच गटांमध्ये विभागल्या जाऊ शकतात:

 टाईपिंग (अक्षरे)  या की मध्ये पारंपारिक टाइपराइटरवर आढळणारी समान अक्षरे, संख्या, विरामचिन्हे आणि प्रतीक की असतात.

 विशेष (नियंत्रण) की.  या की एकट्या किंवा इतर की एकत्रितपणे वापरल्या जातात काही विशिष्ट क्रिया करण्यासाठी.  सर्वाधिक वापरल्या जाणार्‍या कंट्रोल की म्हणजे सीटीआरएल, एएलटी, विंडोज की आणि ईएससी.

 फंक्शन की.  फंक्शन की चा वापर विशिष्ट कार्ये करण्यासाठी केला जातो.  त्यांना एफ 12, एफ 2, एफ 3 आणि अशाच प्रकारे, एफ 12 पर्यंत लेबल दिले आहेत.  या कीची कार्यक्षमता प्रोग्रामपेक्षा प्रोग्राममध्ये भिन्न असते.

 कर्सर हालचाली (नेव्हिगेशन) की.  या की चा वापर दस्तऐवज किंवा वेबपृष्ठे फिरण्यासाठी आणि मजकूर संपादित करण्यासाठी करतात.  त्यात अ‍ॅरो की, होम, एंड, पेज अप, पेज डाऊन, डिलीट, आणि इन्सर्ट आणि एरो कीज समाविष्ट आहेत.

 संख्यात्मक कीपॅड.  संख्या त्वरित प्रविष्ट करण्यासाठी संख्यात्मक कीपॅड सुलभ आहे.  कळा पारंपारिक कॅल्क्युलेटर किंवा मशीन जोडण्यासारख्या ब्लॉकमध्ये एकत्रितपणे एकत्र केल्या जातात

 . पॉइंटिंग डिव्‍हाइसेस

 स्क्रीनवर दिसणारे पॉईंटर वापरून संगणकावर डेटा आणि सूचना प्रविष्ट करणारी डिव्हाइस आहेत.  प्रविष्ट केले जाणा items्या आयटम एकतर त्यांच्याकडे निर्देशित करून किंवा त्यावर क्लिक करून निवडले जातात. उदा. उंदीर, जॉयस्टिक, स्पर्श संवेदनशील स्क्रीन, ट्रॅकबॉल्स

  माऊस

 आपल्या संगणकाच्या स्क्रीनवरील आयटम दर्शविण्यासाठी आणि निवडण्यासाठी माउस एक लहान डिव्हाइस आहे.  उंदीर बर्‍याच आकारात येत असले तरी, ठराविक उंदीर प्रत्यक्ष उंदरासारखा दिसतो.  हे लहान, आयताकृती, आणि सिंगल युनिटला एका लांब वायरद्वारे जोडलेले आहे जे एक शेपटीसारखे दिसते आणि कनेक्टर जे एकतर PS / 2 किंवा USB असू शकते.  काही नवीन उंदीर वायरलेस आहेत.

 माऊसमध्ये सामान्यत: दोन बटणे असतात: प्राथमिक बटण (सामान्यत: डावे बटण) आणि दुय्यम बटण.  बर्‍याच उंदरांना दोन बटणांदरम्यान एक चाक देखील दिले जाते, जे आपल्याला माहितीच्या स्क्रीनमधून सहजतेने स्क्रोल करण्यास अनुमती देते.

 जेव्हा आपण आपल्या हाताने माउस हलवता तेव्हा आपल्या स्क्रीनवरील एक पॉईंटर त्याच दिशेने सरकतो.  (पॉईंटरचा देखावा तो आपल्या स्क्रीनवर कोठे आहे यावर अवलंबून बदलू शकेल.) जेव्हा आपण एखादी वस्तू निवडायची असेल तेव्हा आपण त्या वस्तूकडे निर्देशित करा आणि नंतर प्राथमिक बटणावर क्लिक करा (दाबा आणि सोडा).  आपल्या संगणकाशी संवाद साधण्याचा आपला मुख्य मार्ग म्हणजे माऊस दर्शविणे आणि क्लिक करणे.  उंदरांचे अनेक प्रकार आहेत: मेकॅनिकल माउस, ऑप्टिकल माउस, ऑप्टिकल-मेकॅनिकल माउस आणि लेसर माउस.

 मूलभूत भाग

 माऊसमध्ये सामान्यत: दोन बटणे असतात: प्राथमिक बटण (सामान्यत: डावे बटण) आणि दुय्यम बटण (सामान्यत: उजवे बटण).  प्राथमिक बटण एक आहे जे आपण बर्‍याचदा वापरता.  दस्तऐवज आणि वेबपृष्ठे सहजतेने स्क्रोल करण्यास मदत करण्यासाठी बर्‍याच उंदरांमध्ये बटणे दरम्यान स्क्रोल व्हिल देखील असते.  काही उंदरांवर, स्क्रोल व्हीलला तिसरे बटण म्हणून कार्य करण्यासाठी दाबले जाऊ शकते.  प्रगत उंदिरात अतिरिक्त कार्ये करू शकणारी अतिरिक्त बटणे असू शकतात.

 

 माउस दाबून ठेवत आहे

 माउस पॅड सारख्या स्वच्छ, गुळगुळीत पृष्ठभागावर आपला कीबोर्ड आपल्या बाजूला ठेवा.  प्राथमिक बटणावर आपली अनुक्रमणिका बोट ठेवून माउसला हळूवारपणे धरून ठेवा आणि आपण अंगठा बाजूला ठेवला.  माउस हलविण्यासाठी त्यास हळू हळू सरकवा.  त्यास मुरडू नका mouse माउसचा पुढचा भाग आपल्यापासून दूर ठेवा.  आपण माउस हलविताच, आपल्या स्क्रीनवरील एक पॉईंटर (चित्र पहा) त्याच दिशेने सरकतो.  आपल्या डेस्कवर किंवा माऊस पॅडवर आपला माउस हलविण्यासाठी जर आपण जागा सोडत असाल तर, फक्त उंदीर उचलून आपल्यास जवळ आणा.

 An एखाद्या वस्तूकडे निर्देशित केल्याने बहुतेकदा त्याबद्दल वर्णनात्मक संदेश दिसून येतो. आपण ज्यावर लक्ष केंद्रित केले त्यानुसार पॉईंटर बदलू शकतो.  उदाहरणार्थ, आपण आपल्या वेब ब्राउझरमधील दुव्याकडे निर्देश करता तेव्हा, सूचक बोटांनी एका बाणापासून एका हाताकडे बदलला.

 माऊसच्या बर्‍याच क्रिया माउस बटणांपैकी एक बटण दाबून पॉईंटिंग एकत्र करतात.  आपले माउस बटणे वापरण्याचे चार मूलभूत मार्ग आहेत: क्लिक करणे, डबल-क्लिक करणे, उजवे-क्लिक करणे आणि ड्रॅग करणे.

 क्लिक करणे (एकल-क्लिक)

 आयटम क्लिक करण्यासाठी, स्क्रीनवरील आयटमकडे निर्देशित करा आणि नंतर प्राथमिक बटण दाबा आणि सोडा (सहसा डावे बटण).

 क्लिक करणे बहुतेकदा आयटम निवडण्यासाठी (चिन्हांकित करण्यासाठी) किंवा मेनू उघडण्यासाठी वापरला जातो.  याला कधीकधी एकल-क्लिक किंवा डावे क्लिक म्हणतात.

 डबल-क्लिक

 आयटमवर डबल-क्लिक करण्यासाठी, स्क्रीनवरील आयटमकडे निर्देश करा आणि नंतर दोनदा द्रुत क्लिक करा.  जर दोन क्लिक्स दूर अंतरावर ठेवले गेले असतील तर ते दुहेरी-क्लिकऐवजी दोन वैयक्तिक क्लिक म्हणून अर्थ लावले जाऊ शकतात.

 आपल्या डेस्कटॉपवर आयटम उघडण्यासाठी बहुधा डबल क्लिक करणे वापरले जाते.  उदाहरणार्थ, आपण प्रोग्राम प्रारंभ करू शकता किंवा डेस्कटॉपवर त्याच्या चिन्हावर डबल-क्लिक करून फोल्डर उघडू शकता.

 उजवे-क्लिक

 आयटमवर उजवे-क्लिक करण्यासाठी, स्क्रीनवरील आयटमकडे निर्देशित करा आणि नंतर दुय्यम बटण दाबा आणि सोडून द्या (सामान्यत: उजवे बटण).

 आयटमवर उजवे-क्लिक करणे आपण सामान्यत: आयटमसह करू शकत असलेल्या गोष्टींची सूची प्रदर्शित करते.  उदाहरणार्थ, जेव्हा आपण आपल्या डेस्कटॉपवर रीसायकल बिनवर उजवे-क्लिक कराल, तेव्हा विंडोज आपल्याला मेनू प्रदर्शित करते, तो रिकामे करण्यास, रिक्त करण्यासाठी, हटविण्यासाठी किंवा त्याचे गुणधर्म पाहण्याची परवानगी देतो.  एखाद्या गोष्टीचे काय करावे याबद्दल आपल्याला खात्री नसल्यास त्यावर राइट-क्लिक करा.

 सी) स्कॅनिंग डिव्हाइस

 अशी साधने आहेत जी थेट स्त्रोताकडून एखादी वस्तू किंवा कागदजत्र हस्तगत करतात.  डेटा कॅप्चर करण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या तंत्रज्ञानानुसार ते वर्गीकरण करतात उदा.  स्कॅनर्स आणि दस्तऐवज वाचक.

 i) स्कॅनर्स

 स्त्रोत दस्तऐवज कॅप्चर करण्यासाठी वापरले जाते आणि त्यास इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात रूपांतरित करते.

 उदाहरणे – फ्लॅटबेड आणि हँडहेल्ड स्कॅनर.

 

 

 ii) कागदपत्र वाचक

 असे दस्तऐवज आहेत जे स्त्रोत दस्तऐवजामधून थेट डेटा वाचतो आणि इलेक्ट्रॉनिक सिग्नलच्या रूपात इनपुट म्हणून पोचवते.  ई

 दस्तऐवज वाचकांचे प्रकार

 i) ऑप्टिकल मार रीडर (OMR) 

 ii) बारकोड वाचक

 

 iii) ऑप्टिकल कॅरेक्टर रीडर

 ब) चुंबकीय वाचक

 मॅग्नेटिक इंक वापरुन डेटा वाचतो. चुंबकीय शाई वापरुन लिहिलेले डेटा समजून घेण्यासाठी मॅग्नेटिझमचे तत्व वापरते.

 

 सेंट्रल प्रोसेसिंग युनिट (सी पी यू)

 मेंदूत किंवा संगणकाचे हृदय आहे.  प्रोसेसर म्हणून ओळखले जाते आणि त्यामध्ये तीन युनिट असतात –

 i) कंट्रोल युनिट (सी यू)

 ii) अंकगणित तर्कशास्त्र युनिट (A L U)

 iii) मुख्य मेमरी युनिट (M M U)

 

 सिस्टम युनिट संगणक प्रणालीचा मुख्य भाग आहे.  सामान्यत: ते आपल्या डेस्कवर किंवा खाली ठेवलेले आयताकृती बॉक्स असते.  या बॉक्सच्या आत डेटावर प्रक्रिया करणारे बरेच इलेक्ट्रॉनिक घटक आहेत.  या घटकांपैकी सर्वात महत्त्वाचा घटक म्हणजे सेंट्रल प्रोसेसिंग युनिट (सीपीयू) किंवा मायक्रोप्रोसेसर, जो आपल्या संगणकाचा “मेंदू” म्हणून कार्य करतो.  दुसरा घटक म्हणजे यादृच्छिक एक्सेस मेमरी (रॅम), जो संगणक चालू असताना सीपीयू वापरत असलेली माहिती तात्पुरती संचयित करते.  संगणक बंद केल्यावर रॅममध्ये संग्रहित माहिती मिटविली जाते.

 आपल्या संगणकाचा जवळजवळ प्रत्येक भाग केबल्स वापरुन सिस्टम युनिटला कनेक्ट करतो.  केबल्स विशिष्ट पोर्ट (ओपनिंग्ज) मध्ये प्लग करतात, विशेषत: सिस्टम युनिटच्या मागील बाजूस.  हार्डवेअर जे सिस्टम युनिटचा भाग नसतात त्यांना कधीकधी पेरिफेरल डिव्हाइस म्हटले जाते.  गौण उपकरणे बाह्य असू शकतात जसे की माउस, कीबोर्ड, प्रिंटर, मॉनिटर, बाह्य झिप ड्राइव्ह किंवा स्कॅनर किंवा अंतर्गत, जसे की सीडी-रॉम ड्राइव्ह, सीडी-आर ड्राइव्ह किंवा अंतर्गत मॉडेम.  अंतर्गत परिघीय उपकरणे बर्‍याचदा समाकलित केलेली परिघीय असतात.  आकारानुसार दोन प्रकार आहेत: टॉवर आणि डेस्कटॉप.

 

 टॉवर सिस्टम युनिट डेस्कटॉप सिस्टम युनिट

 मदरबोर्ड (मेनबोर्ड, सिस्टम बोर्ड, प्लानर बोर्ड किंवा लॉजिक बोर्ड) मुख्य मुद्रित सर्किट बोर्ड आहे जो संगणक आणि इतर विस्तार करण्यायोग्य सिस्टममध्ये आढळतो.  यामध्ये सिस्टमचे बरेच महत्त्वपूर्ण इलेक्ट्रॉनिक घटक आहेत, जसे की सेंट्रल प्रोसेसिंग युनिट (सीपीयू) आणि मेमरी आणि इतर परिघासाठी कनेक्टर्स प्रदान करतात.

 

 मदरबोर्ड

 प्रोसेसरचे प्रकार

 I) कंपल्स इंस्ट्रक्शन सेट कॉम्प्यूटर्स (सीआयएससी)

 ii) कमी केलेले इंस्ट्रक्शन सेट संगणक (RISC)

 केंद्रीय प्रक्रिया युनिटची कार्ये

 प्रक्रिया प्रक्रिया

 – संगणकांमधील ऑपरेशन्सचे नियंत्रण क्रम

 – हे संगणकाच्या सर्व भागांना आज्ञा देते

 – डेटा आणि सूचनांच्या संग्रहात मुख्य मेमरीचा वापर नियंत्रित करते

 – हे डेटाचे तात्पुरते स्टोरेज (रॅम) आणि कायमस्वरूपी स्टोरेज (रॉम) प्रदान करते

 नियंत्रण युनिट

 संगणक प्रणालीचे कार्य केंद्र आहे, ते संगणक प्रणालीच्या क्रियाकलापांचे मार्गदर्शन करते.

 नियंत्रण युनिटचे कार्य